Sizce '''İyi komşuluk'' nedir?

15. İstanbul Bienal''nin gerçekleştirdiği ''İyi bir komşu'' başlığıyla sunduğu sergisinin, sorgulamaya açık, açık uçlu sorularla değişen dünya düzeninin siyası ve politik ayağını, mahalleyi ve mahalle üzerinden yaşadığı toplumun kimlik haritasını çıkarırken; İyi bir komşu ve ev kavramını farklı açılardan ele alıyor. Komşuluğu davranış ve değerlerin oluştuğu bir alan olarak tanımlarken ''Ev, mahalle'' kavramlarını kendi içinde bir kimlik oluşturarak “kök salmışlık'' duygusunu ortaya çıkaran bir yer olarak tanımlayarak insan algısına sunuyor.

Mahallelerin dünyanın her yerinde geçirdiği köklü değişimler, bir arada var olma şekillerimizin uğradığı değişimler “iyi bir komşu''nun kim olduğu ve kendimizin “İyi bir komşu” olup olmadığı sorusunu gündeme getiriyor.

İnsan ilişkilerinin geleneksel boyutu sönmeye başlayınca insanlar arasında dayanışmanın başka bir boyutu olan ''Komşuluk'' ilişkileri de sekteye uğramaya başladı.Bu da yeni arayışlar demekti.

Mahalle yaşantısının insanlar üzerinde ki sosyal ve psikolojik boyutunu farklı açılardan ele alacak olursak karşımıza farklı sorular çıkıyor.

''İyi komşu nasıl olunur? İyi komşu dediğimizde ne anlıyoruz? Kime neye göre iyi komşu? Her komşu iyi komşu mudur? Gelişen teknolojik değişimler komşuluk bağlarını zayıflattı mı?

Bütün bunlara faklı bakış açıları getiren Bienal sergisi ''Değişen nüfus yapısı, değişen ilişki biçimleri, değişen farklı yaşam tarzları ve teknolojinin insan hayatı üzerinde ki etkileri üzerine geniş bir perspektifle yeniden sorgulama ve ortak bir nokta da buluşturma çabasına giriyor.

İnsan algısının zamanla nasıl değişime uğradığının bir görüntüsünü bize sunarken aslında hiç bir şeyin durağan olmadığı zamanla değişime uğradığını gözler önüne seriyor. Birlikte yaşam sürdüğümüz yerlerin zaman içerisinde nasıl değişime uğradığını görsel, işitsel boyutuyla gözlerimizin önüne getiriyor. Aynı zaman da yaşadığımız yerin ''Ev, mahalle, komşuluk'' farklı kimliklere dair ip uçları barındırabileceğini ve tanımak adına bir aracı olabileceğini algılarımıza sunuyor.

Dünyada yaşanan sıkıntılar insan yaşamı üzerinde ciddi boyutlarda değişimlere neden olurken savaş ve ekonomik buhranlar köyden kente göçü hızlandırıyor. Buda paylaşılan yaşam alanlarının sekteye uğramasına ve birbirine yabancı insanlar kalabalığının çoğalmasına neden oluyor.

Küresel sermaye büyüdükçe insanların iletişim de bulundukları insanlarla yakın bağlar kurmaları azaldı. Betonlaşan şehirlerde devasa apartmanlar çoğaldıkça insanlar küçücük evlere hapis oldu. İnsanlar çok katlı apartmanlarda birbirine sırtı dönük yaşıyor yaşıyor. Mahalle tanımı değişiyor. Öncesi tek katlı bahçeli evler komşuluk ilişkilerini anlamlı kılarken şimdi alt alta üst üste sıralanan evlerin arasında insanlar yok oluyor. Önceden komşuluk ilişkileri dayanışma kültürünü destekliyordu.Şimdi neden ''Dayanışma kültürü'' komşulukla beraber ölüyor sorularına Bienal'ın farklı bir bakış açısıyla sunum yaparak insan algılarının tümünü harekete geçiriyor.

''Komşuluk kültürünün özümsendiği'' zamanlardan bugüne geçişin yollarını; Devasa betonlarla dolup taşmış şehirlerin resimlerini boy boy sergisine taşıyarak sorgulatıyor.

Diğer boyutuyla daha az apartman sayısı bile komşuluğu diri tutabiliyordu. Kat sayısı arttıkça yabancılaşma da arttı. Bugün sitelerde yaşayan insanlar bir ömür duvarların arkasında, birbirinden habersiz yaşıyor. Robert Frost' ''Duvar onarımı'' şiirinde doğanın duvarları sevmediğini çok güzel anlatmış.

''Donmuş toprağın dalgasını duvar dibine gönderen

Duvarı sevmeyen bir şeyler vardır,

Ve güneş altında kazara döker yukarıdaki iri kayaları,
Ve iki kişinin yan yana geçebileceği boşluklar oluşturur.''

Muhteşem bir ironi ile doğanın duvarla işi olmadığını dizelerine taşıyan şair aynı zaman da duvarın anlamsızlığı üzerine serzenişlerde bulunup komşusuna "Benim ağaçlarım senin bahçene geçmez." bu çitler niye diye soruyor? Komşusu ise onunla aynı fikirde değildir. “İyi çitler iyi komşular yaratır”.diyor. Burada sorgulanmak istenileni çok iyi analiz etmek gerekiyor. Hiç tanımadığımız insanlarla aramıza nasıl bir mesafe koyabiliriz? Yada tam tersi bir soruyla, aramıza neden mesafe koymalıyız?

İnsanlar artık kutularda yaşıyor. İncecik duvarlardan yanda ki komşusunun fısıltılarını duyuyor yada sesini yükseltse azıcık rahatsız oluyor. Üst katta olsa, alt kat oturan rahatsız olacak diye evinin içinde rahatça dolaşamıyor. Sevdiği müziği istediği saatte dinleyemiyor. Aile içi tartışmalar bütün apartmandan naklen dinleniyor. Evine giren çıkan fazla olsa eleştiriye ,ön yargıya maruz kalıyor. O zaman ''İyi komşuluk'' kavramı kime, neye göre yeniden mi tanımlanmalı?

Birbirini hiç görmeyen, arıza çıkarmayan, gürültü yapmayan, etlisine, sütlüsüne karışmayan, merdivenlerde başı aşağı girip çıkan deyim yerindeyse varlar ama yoklar komşular iyi komşular mıdır?

Bienal bir çok siyasi ve politik sıkıntılar karşısında bulunduğumuzu irdeleyerek mekanın cinsiyet üzerinden tanımlanan geleneksel altyapısıyla ilişkilenerek erkeklik ve kadınlık, ataerkillik ve anaerkillik gibi kalıplaşmış algılarla kimlikler meselesine de vurgular yapıyor.

Ortak yaşam alanlarında bir nebzede olsa ne yapabiliriz çabasına giriyor. Değişen demografik koşulların özel alanlarla ilişkilenen tarzlarını ve yaşadığımız evlerin içinde bize yansıyan biçimlerini araştırma da çok etkin bir çalışma alanı yaratırken çeşitli kurmacalarla mekanların kendisinin de bir ifade aracına dönüştüğünü görüyoruz.

Artık mahallelerin komşuluk ilişkilerinden bağımsız sadece adres ve konum belirtmek için var olduklarının farkına varıyoruz. .

Bineal sergisi insanı kendisiyle karşı karşıya getirirken komşuluk ilişkilerinin nerede başlayıp nerede bittiğinin tarihsel sörfünü yaptırıyor. Kaldı ki ''Komşuluk'' sadece kapı komşusu olarak algılanmamalı.Birlikte çalıştığımız insanlarla da komşuluk ilişkilerimiz mevcut. Bu açıyla bakıldığında komşuluk sadece oturduğumuz evlerden ibaret değil. Ülkelerin komşuluğu da kendi içinde bir anlam ifade eder. Bir yerde ''Komşuluğu'' yer mekanla sınırlamamak gerekiyor. Bir araba yolculuğunda da ''Komşuluk'' mümkündür.

Komşuluk, insanların toplumsal çıkarlar doğrultusunda bir arada yaşamalarının zaruri bir neticesidir de diyebiliriz.

Değişen ve gelişen dünya düzeninde her şey kendi içinde yeni anlam arayışlarına girerken, yeniden tanımlanırken ''İyi bir komşu'' nasıl olmalı sorusuna verebileceğim açık cevap; Canına, malına zarar vermeyen bir komşu olsun, ortak paylaşım alanlarına saygılı olsun yeter.